- Haberler
- Kültür Sanat
- Türk Einstein: Oktay Sinanoğlu Kimdir?
Türk Einstein: Oktay Sinanoğlu Kimdir?
1993 yılında Yale Üniversitesi'nden emekli olduktan sonra Türkiye'ye döndü.
Türk Einstein: Oktay Sinanoğlu Kimdir?
Bilimin Dahisi, Dilin Savunucusu
1934 yılında İtalya’nın Bari kentinde dünyaya gelen Oktay Sinanoğlu, Türk bilim tarihinde derin izler bırakmış, hem bilimsel hem de kültürel katkılarıyla anılan çok yönlü bir dehadır. Babası Nüzhet Haşim Sinanoğlu o dönemde Türkiye Başkonsolosu olarak görev yapmaktaydı. Aile, 1939’da II. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla Türkiye’ye döndü.
Eğitim Hayatı ve Akademik Başarıları
Oktay Sinanoğlu, eğitim hayatına burslu olarak girdiği Ankara Yenişehir Lisesi'nde (sonradan TED Koleji) başladı ve 1953’te birincilikle mezun oldu. Ardından bursla gittiği ABD’de:
1956: Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley Kimya Mühendisliği bölümünü birincilikle bitirdi.
1957: MIT’de yüksek lisansını sekiz ayda tamamladı.
1959: Berkeley’de kuramsal kimya doktorasını tamamladı.
1960: Yale Üniversitesi’nde öğretim üyesi oldu.
1963: 28 yaşında, Yale Üniversitesi tarihinin en genç tam profesörü unvanını aldı.
Yale’de aynı anda iki farklı kürsüde profesörlük yapmış, bu unvanı taşıyan ilk ve tek Türk bilim insanı olmuştur.
Uluslararası Ödüller ve Unvanlar
1962: ODTÜ tarafından kendisine özel “Danışman Profesör” unvanı verildi.
1973: Almanya’nın prestijli Aleksander von Humboldt Bilim Ödülü'nü kazanan ilk kişi oldu.
1975: Japonya’dan “Uluslararası Seçkin Bilimci Ödülü” aldı.
1975: TBMM kararıyla “Türkiye Cumhuriyeti Profesörü” unvanı verildi (ilk ve tek).
1976: Türkiye’yi temsilen Japonya’ya özel elçi olarak gönderildi.
Amerikan Bilim ve Sanat Akademisi’nin ilk Türk üyesi oldu.
Meksika'dan Elena Moshinsky Yüksek Bilim Ödülü'nü aldı.
Bilimsel Katkıları
Oktay Sinanoğlu, özellikle kuantum kimyası, moleküler biyoloji ve kimyasal reaksiyon mekanizmaları üzerine yaptığı çalışmalarla dünya çapında tanınmıştır. DNA’nın çözeltideki konumlanışı gibi önemli biyolojik sorulara çözüm getirmiştir.
En Önemli 5 Kuramı:
Many Electron Theory of Atoms and Molecules (1961)
Solvophobic Theory (Çözgeniter Kuramı) (1964)
Network Theory (1974)
Microthermodynamics (Mikrotermodinamik) (1981)
Valency Interaction Formula Theory (1983)
Dil ve Kimlik Mücadelesi
1993 yılında Yale Üniversitesi’nden emekli olduktan sonra Türkiye’ye döndü. Yıldız Teknik Üniversitesi'nde bir süre profesör olarak çalıştı. Bu dönemden sonra Türk ulusal kimliği, eğitim sistemi ve Türkçenin bilim dili olarak korunması üzerine çalışmalar yaptı. Yabancı dille eğitim yerine, Türkçenin güçlü yapısını savundu ve “eğitim dili Türkçe, yabancı dil destekli öğrenim” modelini önerdi.
Türkçeleştirdiği Bazı Kavramlar:
Fast food → Tez yemek
Fakülte → Bölümce
Cafe → Çay evi
Biyoloji → Dirilbilim
Psikoloji → Ruhbilim
İnternet → Örütbağ
Üniversite → Evrenkent
Kitapları
Akademik Eserleri:
Modern Quantum Chemistry: Istanbul Lectures (1965)
Sigma Molecular Orbital Theory (1970)
Three Approaches to Electron Correlation in Atoms and Molecules (1971)
New Directions in Atomic Physics (1971)
Diğer Kitapları:
Göçmen Hamamı
2050’ye 5 Kala
Türkçe Giderse Türkiye Gider
Bye Bye Türkçe
Büyük Uyanış
Hedef Türkiye
Ne Yapmalı
Yeni Bilim Ufukları Serisi (1, 2, 3)
Açıklamalı Fizik, Kimya, Matematik Ana Terimleri Sözlüğü
Vefatı
Oktay Sinanoğlu, 19 Nisan 2015 tarihinde hayatını kaybetti. Ardında hem bilim dünyasında derin izler bırakan teoriler, hem de Türkçe’nin bilim dili olarak korunmasına yönelik sarsılmaz bir inanç ve mücadele mirası bıraktı.
Bakmadan Geçme
